Staj Sonrası Devlet Hizmetinde Kariyer

Tanım: Referandaryadan sonra kamu hizmetinde kariyer

Als Referandaryadan sonra kamu hizmetinde kariyer özellikle hukuk alanında referandaryasını tamamlayanların, ikinci devlet sınavını başarıyla geçtikten sonra kamu sektöründe izleyebilecekleri mesleki yolculuğu ifade eder. Kariyer yolları, klasik memuriyet kariyerlerini ve devlet, eyaletler ve belediyelerdeki sözleşmeli pozisyonları kapsar. Referandarya, üst düzey hizmete giriş için hazırlık dönemi olarak anahtar bir rol oynar.

Referandaryanın hukuki çerçevesi

Hazırlık hizmeti olarak referandarya

Referandarya, kanunen düzenlenmiş bir hazırlık hizmetidir. Özellikle hukuk alanında, referandarya birinci devlet sınavından sonra zorunludur ve ikinci devlet sınavına kabul için şarttır (§ 5 DRiG – Alman Hâkimler Kanunu). Referandarya, mahkemeler, savcılıklar ve resmi kurumlarda pratik bilgiler kazandırır. Eğitimin içeriği ve süresi, her bir eyaletin hukuk eğitimi yasaları ve tamamlayıcı eğitim yönetmelikleriyle düzenlenir.

Başvuru koşulları

Referandaryaya başvuru için temel koşullar, birinci devlet sınavının başarıyla tamamlanması ile Alman vatandaşlığı veya Avrupa Birliği’ne eşit kabul edilen bir vatandaşlıktır. Kamu hizmetine doğrudan giriş için ise, ikinci devlet sınavının geçirilmesi ve ‘Hâkimlik yeterliliği’ (§ 5 Abs. 1 DRiG) elde edilmesi gereklidir.

Referandaryadan sonra kamu hizmetinde kariyer yolları

Üst kademe memuriyet kariyeri

Referandaryadan sonra klasik kamu hizmeti kariyeri, üst kademe memuriyet yolu şeklinde olur. Memuriyete alınma ve terfi yasal zemini, federal memur yasaları (Bundesbeamtengesetz, BBG; Bundeslaufbahnverordnung, BLV) ve ilgili eyalet memur yasalarından kaynaklanır.

Atama, görevlendirme ve deneme süresi

İkinci devlet sınavını başarıyla geçen kamu görevlileriihtiyaç durumuna göre üst kademede (giriş derecesi: maaş grubu A 13) atanabilirler. Atama, atama belgesinin verilmesiyle gerçekleşir; yasal şartlar Beamtenstatusgesetz (BeamtStG) ve ilgili eyalet memur yasalarında düzenlenmiştir. Ömür boyu memur olmadan önce, genellikle üç yıl süren bir deneme süresi tamamlanmalıdır (bkz. § 10 BeamtStG); bu süreçte uygunluk, yeterlilik ve mesleki performans izlenir.

Hâkimlik yeterliliği bulunan mezunlar, hâkim, savcı pozisyonlarına başvurabilirler. Atama koşulları ve seçim süreçleri Alman Hâkimler Kanunu (DRiG), özellikle §§ 12-15 DRiG hükümleriyle düzenlenmiştir. Yine, asaleten memur olarak atanmak zorunludur. Adliye, idare ve diğer üst düzey hizmet alanları arasında sonradan geçiş de mümkündür (bkz. § 12 DRiG).

İdare ve bakanlıklar

Hakimlik kariyerlerinin yanında, bakanlıklarda, eyalet idarelerinde, bağlı kurumlarda veya Avrupa Birliği’nde de pozisyon olanakları vardır. Atama, ilgili federal veya eyalet kariyer hukukuna göre yapılır. Pozisyonlar çoğunlukla A 13 maaş grubu ya da benzer ücrete sahip kadrolardır.

Dışişleri ve federal idare

Dışişleri (Dışişleri Bakanlığı, diplomatlar kariyer yolu) ile federal kurumlar (ör. Federal Bakanlık, Federal Kartel Dairesi, Federal Kriminal Dairesi), referandarya mezunlarını üst düzey idari pozisyonlar için tercih eder. Bu pozisyonlarda özel seçim ve destek süreçleri, çoğu zaman ek sınavlar ve mülakatlar uygulanır.

Kamu sektöründe sözleşmeli çalışma ilişkisi

Klasik memurluğun yanında, mezunlar için kamu hizmetleri toplu iş sözleşmesi (TVöD/TV-L) kapsamında sözleşmeli iş ilişkisine girme imkânı da bulunmaktadır. Atama ve gelişim olanakları, ilgili iş tanımının koşul ve toplu sözleşme hükümlerine göre belirlenir.

Maaş ve ücretlendirme

Kamu hizmetinde maaşlar, Federal Maaş Yasası (BBesG) ve ilgili eyalet yasalarına göre belirlenir. Üst kademede giriş pozisyonu çoğunlukla A 13 maaş grubudur. Sözleşmeli personelin derecelendirilmesi ise TVöD/TV-L’ye göre, genellikle üst ücret gruplarında (ör. E 13) yapılır.

Disiplin ve memurluk hukuku yönleri

Kamu personeli hem hizmet hem disiplin hukuku hükümlerine tabidir. Memur hak ve yükümlülükleri BeamtStG ve tamamlayıcı yasalarda düzenlenmiştir. Görev ihlallerinde uygulanacak disiplin cezaları, Federal Disiplin Yasası veya eyalet disiplin yasalarıyla ayrıntılandırılmıştır.

Eğitim, uzmanlaşma ve yükselme imkânları

Kamu hizmetinde sürdürülebilir bir kariyer için çok sayıda eğitim ve geliştirme fırsatı bulunmaktadır; örneğin zorunlu eğitimlere katılım (§ 42 BLV). Yükselme fırsatları, yönetim pozisyonlarının devralınması veya özel kariyer yollarına geçiş ile mümkündür.

Ayrılış ve emeklilik

Kamu hizmetinden ayrılış, genellikle emeklilik, görevden alınma, kendi isteğiyle ayrılma veya disiplin işlemleriyle gerçekleşir. Emekliliğe dair hükümler, Memur Emeklilik Yasası ile eyalet emeklilik yasalarında yer almaktadır.

Hukuki koruma ve katılım hakları

Kamu görevlileri, idari kararların itiraz ve dava yolu ile denetlenmesine olanak sağlayan kapsamlı bir hukuk korumasından yararlanır. Personel temsil ve katılım hakları ise personel temsil yasalarında düzenlenmiştir.

Sonuç

Referandaryadan sonra kamu hizmetinde kariyer hukuken ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Adliye, idare, bakanlıklar ve diğer kamu kurumlarında çeşitli kariyer yollarının yolunu açar. Başvuru şartları, yapı ve yükselme imkanları, hak ve sorumluluklar ile maaş ve hukuk koruması, giriş ve kariyer planlaması için ayrıntılı bir hukuki çerçeve sunar ve bu nedenle mesleki geleceğin iyi planlanmasını ve hazırlanmasını zorunlu kılar.

Sıkça sorulan sorular

Hukuk referandaryasından sonra memurluğa alınmada hangi yasal ön koşullar geçerlidir?

Hukuk hazırlık hizmetinin (referandarya) sona ermesinin ardından, deneme memurluğuna atanma, §§ 9 ve devamı BeamtStG’ye (Beamtenstatusgesetz) göre çeşitli yasal ön koşullara tabidir. Bunlar arasında özellikle ikinci hukuk devlet sınavının başarıyla tamamlanması, AB üye devletlerinden birinin ya da denk tutulan bir ülkenin vatandaşlığı (§ 7 BeamtStG), kişisel uygunluk (örneğin, karakter güvenirliği, Anayasa’ya sadakat – § 7 Abs. 1 Nr. 2 BeamtStG), genellikle atama öncesi sağlık raporu ile kanıtlanan sağlık uygunluğu, ve hâkimlik ehliyetinin § 5 DRiG’ye (Alman Hâkimler Kanunu) uygun elde edilmesi yer alır. Ayrıca, ilgili eyalet memur yasası ve muhtemel kariyer hukuk hükümleri (ör. eyalet bazında yaş sınırları) dikkate alınmalıdır. Referandaryanın tam olarak tamamlanması, diğer kariyerlerde aranan ön eğitimin yerini alır ve çoğu durumda kariyer hukukunun koşullarını sağlar.

Referandaryadan sonra bir memurluk pozisyonuna başvuruda federasyon ile eyaletler arasında hangi hukuki farklar vardır?

Referandaryanın ardından memurluk başvurusu, hem federal düzenlemelere hem de eyaletlere özgü yasalara tabidir. BeamtStG temel kurallar sağlar ancak her eyalet, kendi memur yasalarıyla (ör. Bayern için BayBG, Kuzey Ren-Vestfalya için LBG NRW) yaş sınırları, seçme prosedürü ve ek belge talepleri gibi ayrıntıları düzenler. Ayrıca, federasyon için (ör. federal bakanlıklar) Federal Memur Yasası (BBG) kapsamında özel hükümler geçerlidir. Adayların, ilgili eyalet düzenlemelerini bilmeleri ve uymaları gerekir. İlan, başvuru prosedürü, belge gereklilikleri ve süreler farklılık arz edebilir; her durumda ilgili yasa ve ilanda ayrıntıları kontrol etmek gerekir.

Referandaryadan sonra üst düzey teknik olmayan idari hizmete geçişte hangi hukuki imkanlar vardır?

Referandaryadan sonra üst düzey teknik olmayan idari hizmete geçmek isteyenler için, ilgili kariyer için gereken yeterlilik şarttır; bu, §§ 7, 13 BLV (Bundeslaufbahnverordnung) veya ilgili eyalet yönetmeliklerine göre ikinci hukuk devlet sınavının geçirilmesiyle kazanılır. Giriş, özellikle Anayasa md. 33 Abs. 2 ve §§ 9, 14 BeamtStG uyarınca liyakat esasına uygun seçim süreciyle yapılır. Ayrıca, sıklıkla memurluk hukukuna özgü birtakım kalifikasyon şartları (örneğin sağlık uygunluğu, azami yaş sınırı, Alman ya da AB vatandaşlığı) aranır. Doğrudan giriş için genellikle ilan edilen pozisyonlara başvuru gerekir; hukuk referandaryası mezunlarına kontenjan ayrılması veya öncelikli atama genel bir uygulama değildir.

Hukuk referandaryasından sonra kamu hizmetine girişte yasal yaş sınırları var mı?

Evet, yaş sınırlarının belirlenmesi ilgili eyalet memur yasaları veya Federal Memur Yasası ile düzenlenir ve eyaletlere ve federasyona göre farklılık gösterir. Örneğin, § 48 BBG ve ilgili eyalet mevzuatında, ilk kez memur olarak atanmadaki üst yaş sınırı çoğunlukla 40 ile 45 yaş arasındadır; bazı eyaletler bundan farklı yaş sınırları koyabilir veya istisnalar (örneğin engelliler ya da çocuk yetiştirme süreleri için) ek süreler tanıyabilir. Yaş sınırı, deneme memuru olarak ilk atama anına ilişkindir. Aday ilgili yaş sınırını aşarsa, genel olarak atama mümkün değildir; ancak belirli durumlarda, başvuruyla bu sınırdan muafiyet alınabilir; bu durumda kişisel veya hizmetle ilgili zorunlu nedenler ve ayrımcılık yasağı ile eşitlik ilkesi göz önünde bulundurulmalıdır.

Referandaryadan sonra deneme memurluğu atamasında hukuken nelere dikkat edilmelidir?

Deneme memurluğu ataması, § 10 BeamtStG’ye göre kamuya kalıcı alınmanın ilk aşamasıdır. Hukuki olarak önemli olan, deneme süresinde kişinin uygunluğu, yeteneği ve mesleki performansının tekrar değerlendirilmesidir. Deneme süresi – kariyer yoluna ve eyalete göre – genellikle üç ila beş yıl sürer ve yasal sürenin dolmasıyla ya da olağanüstü yüksek performansta erken sonlanır (§ 10 Abs. 2 BeamtStG). Deneme sürecinde yeterli performans gösterilmezse hukuken görevden alınma mümkündür (§ 34 Abs. 1 BeamtStG); bu durumda kişi itiraz ve gerekçe hakkına sahiptir. Deneme süresi başarıyla geçildikten sonra, başvuru halinde ve uygunluk tespit edilirse ömür boyu memuriyete geçilir. Ayrıca, deneme süresinde disiplin, ceza veya sağlık sorunlarında özel prosedürler ve hukuki koruma mekanizmalarına uyulmalıdır.

Referandaryadan sonra hâkimlik statüsüne geçişte hangi yasal düzenlemeler geçerlidir?

Hâkimliğe atanma, Alman Hâkimler Kanunu’nda (DRiG) düzenlenmiştir. § 5 DRiG’ye göre, hâkimlik için yeterlilik, ikinci hukuk devlet sınavının geçmiş olması ile kazanılır. Deneme hâkimi olarak atama, DRiG’ye ilişkin eyalet yasalarına ve § 9 DRiG uyarınca uygunluk, yetenek ve mesleki yeterliliğe bağlıdır. Seçim süreci, Anayasa md. 33 Abs. 2’deki liyakat ilkesine uygun yapılmalıdır. Hâkimlikte de genellikle yaş sınırı ve istisnai düzenlemeler bulunur. Ömür boyu hâkimlik için genellikle deneme süresinin başarıyla bitmesi gerekir; ayrıca atama, yer değiştirme ve görevden alma süreçleri de DRiG ve ilgili eyalet hâkim yasasında ayrıntılı biçimde düzenlenmiştir.

Referandaryadan sonra memuriyete alınmamanın hukuki sonuçları nelerdir?

Sağlık veya karakter uygunluğunun yetersizliği, yaş sınırının aşılması ya da performansın yetersizliği gibi nedenlerle memuriyete alınmama halinde, Anayasa md. 19 Abs. 4 ve ilgili beamten-/idare hukuku hükümlerine uygun geniş hukuk koruma yolları mevcuttur. Red kararına karşı belirlenen süre içinde (genellikle tebliğden itibaren bir ay) itiraz edilebilir; ardından, idari yargı yolu açıktır (bkz. § 40 VwGO). Mahkeme sürecinde, red kararının hukuka uygunluğu, özellikle Beamtenstatusgesetz, eyalet memur yasaları veya DRiG’nin ve temel anayasal ilkelerin (liyakat ve eşitlik gibi) doğru uygulanıp uygulanmadığı değerlendirilir. Gerekirse sığınma ya da AB hukuku yönleri de bireysel durumda dikkate alınabilir.

Deneme memurluğundan sonra kamu hizmetinden gönüllü ayrılmanın hukuki sonuçları nelerdir?

Deneme süresindeki memurluk statüsünden gönüllü olarak ayrılmak, her zaman yazılı bir istifa dilekçesi verilerek mümkündür (§ 22 BeamtStG). Memur, bu işlemle birlikte esasen derhal memurluk statüsünden doğan tüm hak ve yükümlülüklerini kaybeder. Burada hukuki açıdan, özellikle tekrar devlet hizmetine alınma veya emeklilik haklarını ilgilendiren § 23 Abs. 3 BeamtStG’deki bekleme süresi düzenlemesi önem arz etmektedir. Emeklilik hakları kazanılmaz; çünkü bunun için genellikle ömür boyu memurlukta belirli bir asgari hizmet süresi gereklidir. Deneme süresi boyunca edinilmiş olan bakım veya yardım talepleri, ayrılığın geçerli olmasıyla sona erer. Ayrılıktan sonra kamuda başka bir pozisyonda çalışmak istenirse, yeniden yasal şartlara ve seçme prosedürlerine tabi olunur.