Kavram Açıklaması: Şirket İçi Aşama (Inhouse)
Şirket içi aşama (Inhouse), hukuki bağlamda özellikle hukuk stajyerliği ve diğer hukuk ağırlıklı mesleki eğitimler ile hukuk veya ekonomi alanındaki profesyonellerin şirketlerdeki uygulamalı çalışmaları bakımından, bir şirket bünyesindeki belirli bir eğitim veya çalışma dönemini ifade eder. Bu kavram, şirketin hukuki, organizasyonel ve ekonomik çerçevesi içinde geçici ve yapılandırılmış bir işe alıştırma, faaliyet veya eğitim bölümünü kapsar ve söz konusu aşamanın tüm hukuki sorularını, gerekliliklerini ve sonuçlarını içerir.
Şirket İçi Aşamanın (Inhouse) Hukuki Temelleri
1. Yasal Düzenlemeler
a) Hukuk Stajı ve Şirkette Seçmeli Aşama
Almanya’da şirkette seçmeli aşama, hukuk meslek öncesi hizmetinin sabit bir parçasıdır ve Alman Hakimler Kanunu (DRiG) ile ilgili eyalet kanunları ve eğitim yönetmelikleri tarafından düzenlenmiştir. Stajyerler, pratik eğitimlerinin bir bölümünü (seçmeli aşama) şirketlerde geçirebilirler. Temel düzenlemeler şunlardır:
- §§ 5 ve devamı DRiG (Uygulamalı Eğitim Ağırlığı)
- Eyaletlerin eğitim ve sınav yönetmelikleri
Bu aşama, özel şirketlerin hukuk departmanlarında, şirket birliklerinde veya kuruluşlarda gerçekleştirilebilir. Mevzuat, bu eğitim süresinin mesleki rehberlik, uygun gözetim ve hukuk stajının eğitim hedefleriyle bağlantılı olmasını öngörür.
b) Staj Aşamaları ve Zorunlu Stajlar
İşletme veya hukuk ağırlıklı üniversite programları kapsamında da üniversite yasaları ve sınav yönetmelikleri şirketlerde staj yapılmasını zorunlu kılar. Bunlar da hukuki olarak şirket içi aşama (Inhouse) olarak değerlendirilebilir. Hukuki temelini ise şu düzenlemeler oluşturur:
- Eyalet üniversite yasaları
- İlgili lisans programlarının sınav yönetmelikleri
c) İş Hukuku Açısından (Örn. Eğitim Programları, Stajlar)
Şirketteki iş ilişkileri veya süreli istihdam (ör. eğitim programları ya da stajlar) genel iş hukuku kapsamındadır:
- §§ 611a ve devamı Alman Medeni Kanunu (BGB)
- İspat Kanunu (NachwG)
- Asgari Ücret Kanunu (MiLoG), uygulanabildiği ölçüde
Bu düzenlemeler, özellikle şirketteki aşama sırasında hak ve yükümlülükleri — örneğin ücret, çalışma saatleri, sosyal güvenlik ve izin hakkı — belirler.
2. Veri Koruma Gereklilikleri
Şirket içi aşama (Inhouse) kapsamında tüm katılımcıların, Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne (GDPR) ve Federal Veri Koruma Yasası’na (BDSG) uyması gerekir. Bu özellikle şunları içerir:
- Müvekkil verilerinin, şirket içi bilgilerin ve ticari sırların gizliliği
- Aşama süresindeki faaliyetler kapsamında veri işleme hakkında bilgi
- Gizlilik taahhütlerinin ve gerekirse veri işleme sözleşmelerinin yapılması
3. Gizlilik ve Sır Saklama
Gizlilik yükümlülüğü genellikle şu kaynaklardan doğar:
- § 203 Ceza Kanunu (StGB) – özel korumaya değer sır sahipleri için
- § 17 Haksız Rekabeti Önleme Kanunu (UWG) – İşletme ve ticari sırların korunması
- Şirkete ait iç düzenlemeler ve bireysel sözleşmeler
Özellikle hukuk departmanlarında, müvekkil verileri, şirket içi süreçler ve stratejilere ilişkin olarak gizlilik yükümlülüğü sıklıkla artar.
Şirket İçi Aşama (Inhouse): Sözleşmesel ve Organizasyonel Düzenleme
1. Sözleşmesel Düzenleme
Aşamanın (staj, uygulamalı eğitim, eğitim programı) türüne göre farklı sözleşmesel şartlara dikkat edilmelidir:
a) Eğitim/Staj Sözleşmesi
- Eğitimin içeriği, görev alanları ve süresinin yazılı olarak belirlenmesi
- Ücret, çalışma saatleri ve izin hakkında düzenlemeler
- Gizlilik, veri koruma ve varsa rekabet yasağına dair anlaşmalar
b) Eğitim Gözetim Sözleşmesi (Hukuk Stajı)
- Hukuk departmanındaki/sorumlu kişide mesleki rehberlik taahhüdü
- Eyalet hukukuna uygun eğitim hedeflerinin belirlenmesi
- Eğitim aşaması için belge yükümlülüğü (rapor verme yükümlülüğü)
2. Talimat Hakkı ve Bağımsızlık
Şirketteki aşama sırasında katılımcılar organizasyonel olarak rehber kişi ya da birime tabidir. Ancak uygulamalı eğitim önceliklidir. Faaliyetler, eğitim amaçlarına hizmet etmeli ve normal personelin yerine tamamen geçmemelidir.
Şirket İçi Aşama Kapsamında Karşılaşılan Hukuki Sorunlar ve Uyuşmazlıklar
1. Katılımcının Statüsü
Temel bir hukuki konu, eğitim ilişkisi ile iş ilişkisi arasındaki ayrımın yapılmasıdır:
- Hukuk stajı ve zorunlu stajlarda eğitim ilişkisi vardır; eğitim amacı ön plandadır.
- Eğitim programları ve gönüllü stajlarda ise bazı durumlarda iş ilişkisi oluşabilir; bu, sosyal güvenlik, işten korunma ve ücret yükümlülükleri açısından doğrudan sonuçlar doğurur.
2. Aşama Sırasında Sorumluluk
Şirket içi aşama (Inhouse) kapsamında bir hata yapılması halinde, şirketin veya katılımcının sorumluluğunun bulunup bulunmadığı değerlendirilmelidir. Genellikle Alman hukukunun, Federal İş Mahkemesi (BAG) kararına dayanan sınırlı stajyer/personel sorumluluğu prensibi uygulanır.
3. Ücret ve Sosyal Güvenlik Sorunları
Şirketteki aşama sırasında ücret yükümlülüğü, özellikle Asgari Ücret Kanunu ve sosyal güvenlik hukukuna göre hukuki sınıflandırmaya bağlıdır. Eğitim veya üniversite kapsamındaki zorunlu aşamalar genellikle Asgari Ücret Kanunu kapsamında değildir.
4. Rekabet Koruma ve Sözleşme Sonrası Yükümlülükler
Şirketteki aşama sırasında veya sonrasında çoğu zaman sözleşme sonrası rekabet yasakları ve belge, veri taşıyıcıları ile gizliliğe dair yükümlülüklerin iadesine ilişkin düzenlemeler yapılır.
Şirket İçi Aşamanın (Inhouse) Uygulaması
1. Kullanım Alanları ve Tipik Faaliyetler
Katılımcılar genellikle aşağıdaki alanlarda pratik sürelerini tamamlar:
- Hukuk departmanları
- Uyum departmanları (Compliance)
- Hukuki bağlantılı insan kaynakları departmanları
- Kurumsal yönetim ve risk yönetimi
Tipik görevler: Sözleşme incelemelerine destek, hukuki görüşler hazırlama, resmi kurumlarla iç iletişim, dilekçe hazırlığı ve şirket içi eğitimlerin hazırlanması.
2. Belge ve Rapor Yükümlülükleri
Hukuki düzenlemeler kapsamında, şirket içi aşamada yapılan faaliyetlerin uygun şekilde belgelenmesi gerekir (ör. eğitim raporları, faaliyet kayıtları), böylece eğitim aşamalarının tanınması sağlanır.
3. Aşamanın Sonlanması ve Sonraki Etkiler
Aşama tamamlandıktan sonra istihdam ilişkisi sona erer; kalan yükümlülükler, örneğin gizlilik veya iş ekipmanlarının iadesi devam eder.
Şirket içi aşama (Inhouse), hukuki ve ekonomik alanlarda yoğunlaşmış meslekler için önemli, çok yönlü ve derin hukuki gereksinimlere sahip pratik eğitimin bir parçasıdır. Sözleşmesel düzenlemeden iş hukukuna, veri korumadan gizliliğe, sorumluluktan rekabetçi düzenlemelere kadar birçok hukuki unsurun dikkate alınması gerekmektedir. Bu unsurların tamamı, aşamanın yasal olarak güvenli ve başarılı bir şekilde gerçekleşmesi için önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Şirket içi eğitim aşamaları (Inhouse aşamaları) için hangi iş hukuku koşulları geçerlidir?
Almanya’da şirket içi eğitim aşamaları, Mesleki Eğitim Kanunu (BBiG) ve diğer meslekle ilgili özel düzenlemelere tabidir. Şirket, uygun eğitim içeriğini ilgili eğitim yönetmeliğine göre sunmak ve gerekli çalışma araçlarını sağlamakla yükümlüdür. Ayrıca, reşit olmayan stajyerler için Gençlik Çalışma Koruma Yasası ve ayrımcılığa karşı Genel Eşit Muamele Yasası (AGG) uygulanır. Esas olan, eğitim sözleşmesinin geçerli olması ve eğitim süresince hak ve yükümlülüklerin tamamen devam etmesidir. Çalışma saatlerine ilişkin düzenlemeler, özellikle Çalışma Saatleri Yasası’na göre, dikkatlice gözetilmelidir. Şirket içi aşamalar, genellikle eğitim planında belgelenmeli ve eğitim sorumlusu tarafından denetlenmelidir.
Şirket, bir Inhouse aşama sırasında stajyerlere karşı hangi yükümlülüklere sahiptir?
Şirket, Inhouse aşama sırasında tüm yasal ve toplu sözleşme hükümlerine eksiksiz uymakla yükümlüdür. Buna özellikle eğitim sözleşmesinde belirtilen ücretin ödenmesi, Federal İzin Yasası’na (BUrlG) uygun izin haklarının ve stajyere karşı bakım ve koruma yükümlülüklerinin yerine getirilmesi dahildir. Ayrıca şirketin, her aşamanın eğitim hedeflerini karşılamasını ve şirket bünyesinde rotasyonun düzgün planlanıp belgelenmesini sağlaması gerekir. Bu yükümlülüklerin ihlali halinde — örneğin yetersiz eğitim gözetimi veya eksik içerik durumunda — stajyer şikayet hakkına sahip olur veya en kötü ihtimalle derhal fesih yoluna gidebilir.
Şirket içi aşamaların düzenlenmesinde işyeri temsilciliğinin (Betriebsrat) hangi söz hakkı vardır?
İşyeri temsilciliği, İş Yeri Anayasası Yasası’na (BetrVG) göre eğitim pozisyonları ve bunların düzenlenmesiyle ilgili kapsamlı söz hakkına sahiptir; özellikle § 98 BetrVG kapsamında. Inhouse aşamalarının başlatılması veya değiştirilmesi ile içeriksel düzenlemeleri ve organizasyonu, eğitim sistemini ilgilendirdiği sürece, işyeri temsilciliğinin onayına tabidir. Önemli değişikliklerde temsilcilik bilgilendirilmeli ve dahil edilmelidir. Ayrıca, eğitim kalitesinin sağlanması ve eğitim ortamının iyileştirilmesi için önerilerde bulunma hakkı vardır.
Inhouse aşamalarda hangi veri koruma hükümlerine uyulmalıdır?
Inhouse aşamaların yürütülmesi sırasında, Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) tam olarak geçerlidir. Stajyerlerin kişisel verileri (örneğin performans belgeleri, değerlendirmeler veya tıbbi bilgiler) yalnızca eğitim amacının yerine gelmesi ve yasal dayanak bulunması halinde toplanabilir, işlenebilir ve saklanabilir. Şirket, verilerin korunması için gerekli teknik ve organizasyonel önlemleri almakla yükümlüdür. Ayrıca stajyerler, veri işlemenin türü, kapsamı ve amacı hakkında bilgilendirilmelidir. Verilerin üçüncü taraflara aktarılması, ilgili kişilerin açık rızası veya yasal dayanak olmadan yapılamaz.
Inhouse aşamalarda meydana gelen kazalar kapsamında hangi özel sorumluluklar geçerlidir?
Inhouse aşama sırasında meydana gelen kazalar, prensip olarak Sosyal Güvenlik Kanununun (SGB VII) iş kazası kapsamında kabul edilir ve yasal kaza sigortasının koruması altındadır. Şirket, İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na (ArbSchG) ve Meslek Birliği’nin kaza önleme düzenlemelerine göre tüm gerekli önleyici tedbirleri almakla yükümlüdür. Buna rağmen bir kaza meydana gelirse, şirket bir kaza bildirimi yapmak ve stajyerin bakımıyla ilgilenmek zorundadır. Yükümlülüklerin ihlali durumunda, Meslek Birliği’ne veya stajyere karşı bir sorumluluk gündeme gelebilir.
Bir Inhouse aşama için iş sözleşmesinde hangi değişiklikler yapılmalıdır?
Var olan eğitim sözleşmesinin değiştirilmesi genellikle gerekmez, eğer Inhouse aşama, sözleşmede ve eğitim planında gösterilen eğitim kapsamı dahilinde yürütülüyorsa. Ancak farklı görevler, yeni çalışma yerleri veya başta sözleşme konusu olmayan içerikler eklenirse yazılı olarak bir ekleme veya ek anlaşma yapılması tavsiye edilir. Değişiklikler şeffaf olmalı ve stajyere bildirilmelidir. Bu şeffaflığa uyulmaması, hükümsüzlük veya tazminat taleplerine yol açabilir.
Inhouse aşamada eşitlik ve fırsat eşitliği bakımından hangi hukuki şartlar geçerlidir?
Şirket, Genel Eşit Muamele Kanunu’na (AGG) göre, Inhouse aşamalarda seçim, tahsis ve uygulama sırasında fırsat eşitliği sağlamak ve ayrımcılık yapmamakla yükümlüdür. Cinsiyet, yaş, köken, din, inanç, engellilik veya cinsel kimliği nedeniyle herhangi bir ayrım yapılamaz. Bu kurallara aykırı davranılması tazminat veya manevi zarar taleplerine yol açabilir. Ayrıca, olası şikayet yollarının açıkça açıklanması ve ayrımcılıktan uzak seçim süreçlerinin sağlanması gerekir.