Of Counsel – pojęcie, znaczenie i ścieżka kariery
Tytuł „Of Counsel” oznacza szczególną pozycję w kancelariach prawnych, pośrednią między klasyczną strukturą partnerów a zatrudnionymi adwokatami. To określenie stosowane jest zwłaszcza w większych jednostkach, jednak w ostatnich latach zyskało na znaczeniu również w kontekście firm i kancelarii średniej wielkości.
Wyjaśnienie pojęcia i pozycja w ramach kancelarii
Określenie „Of Counsel” pochodzi pierwotnie z krajów anglosaskich i od lat 90. XX wieku przyjęło się również w krajach niemieckojęzycznych. Używa się go dla określenia osoby w szczególny sposób związanej z kancelarią, nieposiadającej jednak statusu partnera lub stałego udziału w firmie.
Of Counsel pełnią funkcję doradczą, wspierającą lub odpowiedzialną za określone dziedziny. Mogą być zatrudnieni w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, często samodzielnie odpowiadają za powierzone sprawy lub wykonują określone zadania, np. w obsłudze klientów lub opracowywaniu strategicznych zagadnień.
Odróżnienie od innych etapów kariery
Of Counsel należy wyraźnie odróżnić od innych stanowisk w kancelarii, takich jak Associate czy Partner. Podczas gdy Associates są zazwyczaj na etacie i dążą do awansu na partnera, Of Counsel pełnią funkcję pośrednią. Tytuł ten może być zarówno szczeblem poprzedzającym status partnera, jak i alternatywą dla doświadczonych osób, które nie chcą natychmiast lub w ogóle zostać wspólnikami. Zdarza się, że byli partnerzy po odejściu z aktywnego zarządu firmy pracują dalej jako Of Counsel.
Ramy prawne i dopuszczenie do zawodu
W Niemczech i innych krajach pozycja Of Counsel nie jest uregulowana ustawowo. Jest to raczej określenie zawodowe nadawane w ramach własnej organizacji kancelarii. Podstawowym warunkiem pozostaje dopuszczenie do wykonywania zawodu adwokata, jednak nie istnieją precyzyjne wymogi prawne dotyczące nadania tytułu Of Counsel. W kancelariach międzynarodowych mogą występować dodatkowe kryteria wewnętrzne lub wymogi, np. minimalny staż zawodowy czy specjalne kwalifikacje.
W przeciwieństwie do statusu partnera, który jest określony w umowach spółki, tytuł Of Counsel jest elastyczny i zależy od struktury kancelarii.
Rozwój historyczny stanowiska Of Counsel
Stanowisko Of Counsel powstało w USA jako odpowiedź na zmieniające się modele kariery i różnicowanie usług prawnych. Początkowo przeznaczone było dla doświadczonych adwokatów zamierzających przejść na emeryturę lub chcących unikać presji czasu i obowiązków związanych z partnerstwem. Z upływem lat tytuł ten zaczął być nadawany także osobom posiadającym wyjątkową wiedzę specjalistyczną lub stałym zewnętrznym doradcom.
W krajach niemieckojęzycznych tytuł ten wprowadzono szczególnie wraz z ekspansją kancelarii międzynarodowych. Dziś Of Counsel to elastyczna forma współpracy, umożliwiająca kancelariom różne modele współdziałania.
Wymagania i warunki dostępu
Doświadczenie zawodowe
W większości przypadków tytuł Of Counsel przyznawany jest doświadczonym adwokatom, którzy wyróżnili się wieloletnim stażem oraz wybitnymi osiągnięciami w kancelarii lub innych obszarach zawodowych. Najczęściej posiadają kilkuletnie doświadczenie zawodowe, często mają też ścieżkę kariery jako partner, sędzia, radca prawny w firmach lub na podobnych stanowiskach kierowniczych.
Kompetencje osobiste i merytoryczne
Oczekuje się nie tylko solidnej wiedzy specjalistycznej, ale także wysoko rozwiniętych kompetencji społecznych, samodzielności oraz zdolności do przejmowania odpowiedzialności za sprawy czy prowadzenia złożonych projektów. Kluczowa jest także umiejętność pozyskiwania i utrzymywania relacji z klientami.
Kształtowanie umowy i wynagrodzenie
Umowa na stanowisku Of Counsel jest zwykle ustalana indywidualnie, lecz zazwyczaj opiera się na kombinacji stałego wynagrodzenia oraz premii za wyniki. Zazwyczaj nie przysługuje mu udział kapitałowy jak partnerom; obowiązki i prawa określa się w każdym przypadku osobno.
Typowe zadania i zakresy odpowiedzialności
Prowadzenie spraw i doradztwo
Of Counsel regularnie prowadzą wybrane sprawy, szczególnie te o wysokim stopniu złożoności lub strategicznym znaczeniu. Mogą być osobami kontaktowymi dla klientów i samodzielnie odpowiadać za ich obsługę prawną.
Rozwój strategiczny i zarządzanie kancelarią
Często Of Counsel są zaangażowani w rozwój nowych obszarów praktyki, szkolenie i wsparcie dla Associates lub kreowanie strategii kancelarii. W niektórych przypadkach pełnią role projektowe, np. przy zakładaniu nowych oddziałów czy realizacji większych kompleksów spraw.
Reprezentacja merytoryczna i reprezentacja zewnętrzna
Of Counsel często wykonują zadania związane z reprezentacją merytoryczną kancelarii, m.in. poprzez publikacje, wystąpienia eksperckie czy pracę w gremiach zawodowych. W szczególności w kancelariach międzynarodowych dbają o kontakty sieciowe i rozwój współpracy interdyscyplinarnej.
Perspektywy i przejścia na wyższe szczeble kariery
Stanowisko Of Counsel może otwierać różne perspektywy. W niektórych kancelariach jest to etap przejściowy w drodze do partnerstwa equity. W innych to stała pozycja, którą można zajmować przez wiele lat. Of Counsel może być też formą przejścia do roli doradczej po przekazaniu obowiązków operacyjnych.
Typowej drabiny kariery dla Of Counsel nie ma; rozwój zależy od indywidualnych ustaleń z kancelarią i osobistych celów zawodowych.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące ścieżki kariery Of Counsel
Kto może używać tytułu Of Counsel?
Tytuł ten jest przeznaczony zasadniczo dla doświadczonych adwokatów, którzy wykazali się już znaczną odpowiedzialnością i wiedzą fachową. Zwykle stanowisko to przyznaje się po kilku latach kwalifikowanej praktyki zawodowej.
Czy istnieje udział kapitałowy w kancelarii?
Of Counsel zazwyczaj nie są udziałowcami kancelarii, chyba że zostanie to wyraźnie ustalone indywidualnie. W tym zakresie pozycja różni się od partnerów.
Czym różni się Of Counsel od Counsel, Senior Associate lub Advisor?
„Of Counsel” to pojęcie znane na arenie międzynarodowej i oznacza odrębną funkcję, zwykle z większą samodzielnością decyzyjną i odpowiedzialnością za sprawy niż Senior Associate czy Counsel. Konkretna rola zależy jednak w dużej mierze od danej kancelarii.
Jakie korzyści oferuje to stanowisko?
Stanowisko to pozwala doświadczonym adwokatom wykorzystywać swoją wiedzę w sposób celowy, elastycznie prowadzić sprawy i brać odpowiedzialność, bez konieczności wykonywania obowiązków administracyjnych lub korporacyjnych właściwych dla partnerów.
Czy istnieje minimalny lub maksymalny czas pełnienia funkcji Of Counsel?
Nie ma określonego minimalnego ani maksymalnego okresu. Czas trwania funkcji ustala się zwykle indywidualnie w ramach umowy z kancelarią.
Czy przejście z Of Counsel do partnerstwa jest możliwe?
Co do zasady taka zmiana jest możliwa i w niektórych kancelariach nawet standardowa. Warunkiem jest zazwyczaj zgodna wola obu stron oraz spełnienie wewnętrznych kryteriów dołączenia do grona wspólników.
Stanowisko Of Counsel stanowi elastyczną i wszechstronną ścieżkę kariery, wspierającą doświadczonych adwokatów w wykorzystaniu ich kompetencji w samodzielnej roli oraz aktywnym współtworzeniu rozwoju kancelarii.
Najczęściej zadawane pytania
Jakie zadania wykonują Of Counsel w kancelarii z punktu widzenia prawa?
Of Counsel wspierają kancelarie głównie poprzez doradztwo przy sprawach, nie będąc formalnie partnerami ani pracownikami kancelarii. Często wnoszą wyspecjalizowaną wiedzę lub wieloletnie doświadczenie w określonych dziedzinach prawa. Zakres zadań obejmuje sporządzanie skomplikowanych opinii prawnych, opracowywanie strategii dla ważnych spraw, jak i wsparcie w postępowaniach sądowych lub pozasądowych. Zazwyczaj nie odpowiadają oni za pozyskiwanie spraw czy całościową obsługę klientów, lecz działają jako doradcy, często koncentrując się na kompetencjach merytorycznych i zapewnianiu jakości. Często uczestniczą także w szkoleniu i nadzorze młodszych współpracowników, zawsze z zachowaniem wszelkich wymogów zawodowych.
Jak kształtuje się odpowiedzialność cywilna Of Counsel wobec klientów?
Zakres odpowiedzialności zależy głównie od konkretnego modelu współpracy. Jeżeli Of Counsel działa jako samodzielny podmiot, może być bezpośrednim kontrahentem klienta i wtedy odpowiada zgodnie z § 280 BGB oraz obowiązkami zawodowymi (§ 43 BRAO), w szczególności obowiązkiem ubezpieczenia OC (§ 51 BRAO). Jeśli natomiast Of Counsel działa wyłącznie dla kancelarii, to przede wszystkim kancelaria odpowiada wobec klientów, a w stosunku do Of Counsel mogą powstać roszczenia regresowe. Niezależnie od postanowień umowy, należy przestrzegać obowiązków informacyjnych (§ 49b BRAO) i należytej staranności (§ 276 BGB).
Jakie szczególne aspekty prawa pracy dotyczą zatrudnienia Of Counsel?
Prawnie istotny jest zwłaszcza rodzaj stosunku pracy. Często Of Counsel działa w formie wolnego zawodu; możliwe jest jednak również zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Przy samodzielnej działalności nie mają zastosowania przepisy prawa pracy dotyczące ochrony wypowiedzenia wynikające z KSchG. Do Of Counsel jako współpracowników na zasadach swobody nie stosuje się także prawa do urlopu, wynagrodzenia na czas choroby czy innych roszczeń pracowniczych. Gdy jednak występuje rzeczywisty stosunek pracy, np. z uwagi na silne podporządkowanie i integrację z organizacją kancelarii, możliwe jest powstanie roszczeń pracowniczych. Dlatego kwalifikacja prawna zależy zawsze od rzeczywistych okoliczności.
Czy Of Counsel podlegają obowiązkowi zachowania tajemnicy adwokackiej i przepisom zawodowym?
Tak, Of Counsel są zobowiązani do zachowania tajemnicy zawodowej zgodnie z § 43a ust. 2 BRAO, niezależnie od swojego statusu. Podlegają całkowicie przepisom zawodu adwokata, w szczególności muszą przestrzegać unikania konfliktu interesów (§ 43a ust. 4 BRAO) oraz wykonywać zawód sumiennie i dbać o rozwój zawodowy (§ 43a BRAO, § 59e ust. 2 BRAO). Obowiązują ich również odpowiednie przepisy UE dotyczące ochrony danych osobowych i obowiązek rozliczania się w stosunku do izby.
Jakie postanowienia umowne są istotne w relacji Of Counsel – kancelaria?
Kluczowe są jasne ustalenia dotyczące podziału zadań, wynagrodzenia (stała kwota, udział w dochodzie, zwrot kosztów), podziału odpowiedzialności oraz zakresu korzystania z biura i zasobów kancelarii. Umowa powinna również regulować pozyskiwanie spraw, używanie nazwy kancelarii przez Of Counsel i zakres upoważnienia do reprezentowania. Należy uwzględnić także zasady dotyczące ubezpieczenia OC, ochrony danych i postępowania z informacjami poufnymi. Zaleca się także jasne uregulowanie uprawnień w decyzjach kancelarii, prawa do wydawania poleceń i ewentualnych zakazów konkurencji.
Czy istnieją szczególne wymogi zawodowe dotyczące oznaczenia „Of Counsel”?
Oznaczenie „Of Counsel” nie jest w niemieckim prawie zawodowym explicite uregulowane, musi być jednak zgodnie z § 6 ust. 1 BORA używane rzetelnie, rzeczowo i nie może wprowadzać w błąd. Osoba taka powinna rzeczywiście wykonywać doradczą, odpowiadającą stanowisku rolę w kancelarii, a nie być wyłącznie tytułem prestiżowym. Należy również jasno odróżniać ten tytuł od innych, jak Partner, Associate czy wolny współpracownik. Fałszywe lub mylące oznaczenia mogą prowadzić do roszczeń z tytułu nieuczciwej konkurencji (UWG) lub skutkować konsekwencjami zawodowymi.
Czy Of Counsel mogą działać również na niepełny etat lub dla kilku kancelarii jednocześnie?
Co do zasady, Of Counsel mogą podejmować się pracy dodatkowej lub dla kilku kancelarii, o ile nie istnieją przeszkody zawodowe bądź umowne. Wymagana jest stała niezależność adwokacka, zwłaszcza w obliczu potencjalnych konfliktów interesów (§ 45 BRAO). Należy też zachować sprawne funkcjonowanie kancelarii oraz przejrzystość wobec klientów. Umowne klauzule o wyłączności pomiędzy Of Counsel a kancelarią mogą ograniczać taką działalność; również obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej musi być spełniony w razie równoległego prowadzenia spraw.