Objaśnienie pojęcia i ramy prawne aplikowania na stację adwokacką
Die Aplikacja na stację adwokacką oznacza formalny proces, w którym aplikanci prawniczy podczas swojej aplikacji przygotowawczej poszukują i ubiegają się o miejsce szkoleniowe na tzw. etapie adwokackim. Stacja adwokacka jest obowiązkowym elementem aplikacji prawniczej w Niemczech i służy praktycznemu szkoleniu w kancelarii adwokackiej, dziale prawnym przedsiębiorstwa lub innych uprawnionych do szkolenia instytucjach. Podstawy prawne i wymagania dotyczące aplikacji na stację adwokacką są w szczególności określone w ustawach o szkoleniu prawniczym (JAG) poszczególnych krajów związkowych oraz w rozporządzeniach dotyczących aplikacji.
Podstawy prawne stacji adwokackiej
Podstawy prawne
Stacja adwokacka jest uregulowana w § 35 Niemieckiej Ustawy o Sędziach (DRiG) oraz w odpowiednich przepisach dotyczących aplikacji prawniczej w poszczególnych krajach związkowych. Konkretne wymogi dotyczące aplikacji, terminów i realizacji etapu szkolenia mogą różnić się w zależności od kraju związkowego.
Zgodnie z § 35 ust. 3 DRiG aplikacja przygotowawcza obejmuje stację adwokacką trwającą z reguły dziewięć miesięcy. W tym czasie aplikanci powinni zdobyć praktyczną wiedzę i umiejętności niezbędne do późniejszego wykonywania zawodu adwokata.
Treści szkolenia na stacji adwokackiej
Podczas stacji adwokackiej aplikanci są nadzorowani przez osobę uprawnioną do szkolenia. Szkolenie obejmuje zazwyczaj:
- Obsługa klientów
- Udział w postępowaniach sądowych
- Sporządzanie pism procesowych i opinii prawnych
- Udział w doradztwie i przygotowywaniu umów
- Udział w naradach i rozmowach z klientami
Przebieg procesu rekrutacyjnego
Wybór miejsca szkolenia
Aplikanci mają co do zasady swobodę wyboru miejsca szkolenia, o ile wybrana instytucja spełnia wymagania określone przez odpowiednie rozporządzenie krajowe i jest uprawniona do prowadzenia szkolenia praktycznego. Mogą to być uprawnieni adwokaci, ale także określone instytucje publiczne lub przedsiębiorstwa posiadające własny dział prawny, o ile oferują odpowiednie miejsca szkoleniowe.
Forma i terminy aplikacji
Forma aplikacji
Aplikacja na stację adwokacką wymaga z reguły formy pisemnej. Typowa aplikacja zawiera następujące dokumenty:
- List motywacyjny
- Życiorys
- Świadectwa (np. pierwszego egzaminu państwowego)
- Zaświadczenie o immatrykulacji na aplikację prawniczą
W niektórych przypadkach mogą być wymagane dodatkowe dokumenty, takie jak zaświadczenia o odbytych praktykach, próbki prac lub listy polecające. Wymagania te wynikają przede wszystkim z wytycznych określonego miejsca szkolenia.
Terminy aplikacji
Przestrzeganie określonych terminów jest niezbędne, ponieważ stacja adwokacka często rozpoczyna się bezpośrednio po innym etapie szkolenia. Konkretne terminy są określane przez samo miejsce szkolenia lub przez odpowiedni organ administracji wymiaru sprawiedliwości. Często aplikacje należy składać od trzech do sześciu miesięcy przed planowanym rozpoczęciem.
Procedura wyboru
Wiele miejsc szkoleniowych przeprowadza rozmowy kwalifikacyjne lub zaprasza na osobiste spotkania. Kryteriami wyboru są, obok ocen z egzaminów, często motywacja kandydata, wcześniejsze doświadczenia lub szczególne zainteresowania.
Prawa i obowiązki podczas stacji adwokackiej
Obowiązki aplikantów
Aplikanci są zobowiązani podczas stacji adwokackiej aktywnie dążyć do realizacji celów szkoleniowych i brać udział w przydzielonych im zadaniach. Konkretne godziny pracy i obecność ustalane są zwykle z danym miejscem szkolenia.
Obowiązki szkolących
Szkolący muszą zapewnić aplikantowi wszechstronne i praktyczne szkolenie. Są zobowiązani do sporządzenia planu szkolenia, regularnego udzielania wskazówek oraz dokumentowania postępów w nauce.
Potwierdzenie odbycia szkolenia
Na zakończenie stacji adwokackiej miejsce szkolenia wystawia zaświadczenie o odbytym szkoleniu. Dokumentuje się w nim czas trwania i treść etapu. Potwierdzenie to jest warunkiem dopuszczenia do kolejnych etapów szkolenia i do Drugiego Państwowego Egzaminu Prawniczego.
Inne aspekty prawne i szczególne przypadki
Wynagrodzenie
Wynagrodzenie podczas stacji adwokackiej nie jest przewidziane prawem. Wiele miejsc szkoleniowych wypłaca jednak dobrowolne zadośćuczynienie za poniesione koszty, którego wysokość zależy od kancelarii lub przedsiębiorstwa. Nie istnieją ustawowe roszczenia o wypłatę tego typu świadczeń.
Szczególne przypadki przy wyborze miejsca szkolenia
Określone ograniczenia dotyczą sytuacji rodzinnych lub delegowania do zagranicznych miejsc szkolenia. Odbycie szkolenia za granicą jest możliwe pod pewnymi warunkami, ale wymaga uprzedniej zgody właściwego organu wymiaru sprawiedliwości.
Stosunek służbowy w trakcie szkolenia
Stosunek prawny między aplikantem a miejscem szkolenia nie stanowi stosunku pracy w rozumieniu prawa pracy, lecz jest publicznoprawnym stosunkiem szkoleniowym. Aplikant pozostaje formalnie i ubezpieczeniowo w aplikacji przygotowawczej swojego kraju związkowego.
Zakończenie stacji adwokackiej i dalsze konsekwencje prawne
Z zakończeniem stacji adwokackiej etap szkoleniowy kończy się automatycznie. Uzyskane rezultaty i wiedza stanowią podstawę do końcowego etapu egzaminacyjnego i następującego po nim Drugiego Egzaminu Państwowego. Faza aplikacji na stację adwokacką stanowi zatem kluczowy element w szkoleniu prawniczym i ma istotne znaczenie prawne dla pomyślnego rozpoczęcia i rozwoju kariery w zawodach prawniczych.
Podsumowanie
Aplikacja na stację adwokacką to skomplikowany i uregulowany proces w ramach aplikacji prawniczej, którego centrum stanowi wybór i potwierdzenie odpowiedniego miejsca szkoleniowego u uprawnionego podmiotu. Podstawy prawne aplikowania, przebiegu oraz realizacji stacji zawarte są w odpowiednich rozporządzeniach dotyczących szkolenia prawniczego i w przepisach ustawowych. Przestrzeganie wszystkich regulacji prawnych jest warunkiem pomyślnego zakończenia szkolenia prawniczego.
Często zadawane pytania
Jak wygląda proces wyboru szkolących adwokatów na stację adwokacką?
Wybór szkolących adwokatów na stację adwokacką należy zasadniczo do samego aplikanta. Zgodnie z właściwymi ustawami o szkoleniu prawniczym krajów związkowych przewidziana jest samodzielność aplikantów przy wyborze. Warunkiem jest, aby wybrany adwokat miał uprawnienia przy niemieckim sądzie (§ 9 ust. 1 DRiG, § 46 BRAO). Wymagana jest zgoda właściwego sądu wyższej instancji lub organu szkoleniowego, przy czym regularnie sprawdzane jest, czy szkolący posiada odpowiednie kwalifikacje merytoryczne i osobiste oraz czy jest w stanie zapewnić praktyczne szkolenie. Nie mogą występować wykluczające okoliczności, takie jak więzi rodzinne lub konflikt interesów pomiędzy szkolącym a szkolonym. Stosowna umowa szkoleniowa albo pisemny wniosek wraz ze zgodą szkolących musi zostać złożony odpowiednio wcześnie przed rozpoczęciem stacji. Stację można odbyć u indywidualnych adwokatów, w mniejszych kancelariach, dużych kancelariach lub w dziale prawnym przedsiębiorstwa (jeśli przynajmniej jeden z zatrudnionych tam prawników posiada uprawnienia adwokata).
Jakie przepisy prawne obowiązują w zakresie długości i struktury stacji adwokackiej?
Czas trwania stacji adwokackiej jest uregulowany w Niemieckiej Ustawie o Sędziach (DRiG) oraz odpowiednich ustawach o szkoleniu prawniczym krajów związkowych i wynosi regularnie dziewięć miesięcy. Dokładny okres oraz ewentualne podziały (np. część wyboru i obowiązkowa w ramach stacji adwokackiej) określają rozporządzenia dotyczące szkolenia i egzaminowania właściwego kraju związkowego. W wielu krajach istnieje możliwość rozdzielenia części stacji pomiędzy różne miejsca szkolenia, jeśli sprzyja to rozwojowi aplikanta i spełnione zostaną określone warunki. Treści szkolenia wynikają z przepisów ustawowych i mają za zadanie kompleksowo zaznajomić aplikantów z praktyką adwokacką i postępowaniami sądowymi. Dokumentacja treści szkolenia odbywa się poprzez prowadzenie dziennika szkolenia i sporządzanie raportów szkoleniowych, które muszą być potwierdzone przez szkolącego.
Czy możliwe jest odbycie stacji adwokackiej za granicą i jakie obowiązują wtedy ramy prawne?
Odbycie stacji adwokackiej za granicą jest możliwe pod pewnymi warunkami. Podstawą prawną są odpowiednie rozporządzenia krajowe i zarządzenia regulujące pobyt zagraniczny (§ 5d ust. 2 DRiG, odpowiednie przepisy krajowe). Należy zapewnić, że wybrane miejsce szkolenia zatrudnia adwokata uprawnionego w kraju przyjmującym lub innego przedstawiciela prawniczego zgodnie z prawem kraju goszczącego, a przebieg szkolenia odpowiada wymaganiom niemieckiej aplikacji prawniczej. Wniosek o zgodę należy zazwyczaj złożyć wraz ze szczegółowym opisem szkolenia, potwierdzeniem miejsca szkolenia i uzasadnieniem przedsięwzięcia w odpowiednim organie szkoleniowym. Uznanie zagranicznych etapów szkoleniowych nie jest automatyczne, lecz następuje po indywidualnej, szczegółowej analizie. Nieuprawnione lub niezatwierdzone odbycie stacji za granicą może skutkować brakiem zaliczenia odbytego czasu szkolenia.
Jakie prawa i obowiązki istnieją podczas stacji adwokackiej z punktu widzenia prawa?
Aplikanci podczas stacji adwokackiej podlegają obowiązkom służbowym wynikającym z przepisów urzędniczych na czas określony. Są zobowiązani sumiennie wykonywać powierzone im zadania oraz podążać za wskazówkami szkolących, o ile mieszczą się one w ramach merytorycznego i osobistego szkolenia. Do obowiązków należy regularne uczestnictwo w szkoleniu, prowadzenie dziennika szkolenia, terminowe przygotowywanie prezentacji akt oraz opracowań, a także gotowość do udziału w dodatkowych formach kształcenia. Podczas stacji adwokackiej aplikantom przysługuje określona ochrona ubezpieczeniowa (ubezpieczenie wypadkowe, odpowiedzialność służbowa). Urlopy i nieobecności z powodu choroby należy zgłaszać i dokumentować na czas; samowolna nieobecność bez zgody stanowi naruszenie obowiązku służbowego.
Na jakich warunkach możliwa jest zmiana miejsca szkolenia podczas stacji adwokackiej?
Zmiana miejsca szkolenia podczas stacji adwokackiej jest możliwa z ważnego powodu na pisemny wniosek do właściwego organu szkoleniowego. Ważne powody to na przykład poważne zakłócenie stosunku szkoleniowego, trwałe nieporozumienia między aplikantem a szkolącym lub nieprzewidziane zmiany sytuacji życiowej (np. przeprowadzka, choroba, zamknięcie kancelarii). Wniosek musi szczegółowo przedstawiać powody i ewentualnie je udokumentować. Organ szkoleniowy bada istnienie ważnego powodu i decyduje według uznania. Zmiana z powodu osobistych preferencji z reguły nie jest wystarczająca i może skutkować odrzuceniem wniosku. Uznanie czasu i czynności szkoleniowych odbytych do tej pory należy ustalić osobno.
Jakie przepisy prawne obowiązują w zakresie dodatkowej działalności zawodowej podczas stacji adwokackiej?
Wykonywanie dodatkowej działalności podczas stacji adwokackiej jest co do zasady dozwolone, ale wymaga uprzedniej zgody organu szkoleniowego. Uzyskanie zgody zależy od tego, czy działalność dodatkowa zarówno pod względem treści, jak i czasu, nie zakłóca prawidłowego wykonywania zadań szkoleniowych i egzaminacyjnych (§ 67 BBG, § 48 BeamtStG w powiązaniu z odpowiednimi przepisami krajowymi). Praca jako asystent naukowy lub zatrudnienie w szkolącej kancelarii jest często dopuszczalne, jednak nie mogą powstać konflikty interesów ani pokrywanie się z treściami szkolenia. Zakres i rodzaj działalności należy zgłosić i poddać kontroli; naruszenia mogą skutkować konsekwencjami dyscyplinarnymi. Należy także uwzględnić konsekwencje podatkowe oraz ubezpieczeniowe.
Jakie konsekwencje prawne mogą wyniknąć z naruszenia obowiązków podczas stacji adwokackiej?
Naruszenia obowiązków podczas stacji adwokackiej, na przykład w postaci naruszenia obowiązków służbowych, powtarzającej się nieobecności bez usprawiedliwienia lub poważnych naruszeń tajemnicy zawodowej (§ 43a BRAO), mogą skutkować konsekwencjami służbowymi. Obejmują one od formalnego upomnienia przez zmniejszenie stypendium szkoleniowego aż po przedwczesne zwolnienie ze stosunku przygotowawczego (§ 23 ust. 3 pkt 2 BeamtStG). Dodatkowo mogą zostać podjęte środki karne lub dyscyplinarne, jeśli zachowanie, także poza stosunkiem służbowym, zagraża integralności wymiaru sprawiedliwości. Może to prowadzić także do niezaliczenia odbytej stacji oraz opóźnienia dopuszczenia do Drugiego Państwowego Egzaminu Prawniczego. Właściwy organ szkoleniowy zobowiązany jest do starannego zbadania sytuacji i umożliwienia zainteresowanemu wypowiedzenia się.